Z przykrością informujemy, że zamek Shuri na Okinawie spłonął 31 października 2019 roku.
Więcej informacji na ten temat w artykule tutaj.

Zamek Shuri, czyli Shurijō (首里城) to jedno z pierwszych miejsc, które postanowiłam odwiedzić w Naha. To zdecydowanie największa atrakcja i chluba tego miasta i całej prefektury Okinawa. Shurijō przez wieki stanowił siedzibę władców małego, acz znaczącego Królestwa Ryūkyū. Bardzo wyraźnie widać, że architektura i zdobienia zamku różnią się od tego, do czego przywykłam, oglądając inne japońskie zamki. Nic w tym dziwnego, ponieważ Królestwo Ryūkyū było niezależnym krajem sąsiadującym z Japonią. Kontakty i politykę prowadzili z cesarstwem chińskim. To z Chin czerpali wzorce i inspiracje. Dlatego bryła zamku przypomina chińskie pałace, szczyt zamku zdobią smoki, tak bardzo podobne do chińskich, a wszędzie przeważa złoto-czerwona kolorystyka. Shurijō to zdecydowanie nie japońska architektura. To wyjątkowe połączenie tego, co wykształciło się lokalnie, na okolicznych wyspach i tego , co przypłynęło do nich z Kraju Środka. Nic dziwnego, że zamek trafił na Listę Światowego Dziedzictw UNESCO.

Zamek Shuri (Shurijō)

Naha, Okinawa

Do Shurijō wybrałam się już środowym przedpołudniem, ciesząc się, że mam piękną pogodę (rankiem padało i było pochmurnie). Środa to dzień szczególny, bo wtedy, oprócz zwiedzania samego zamku i ogrodów, na dziedzińcu* odbywa się pokaz tradycyjnych okinawskich tańców. Ale onnaodori, zoodori, ryūkyūbudo to temat na oddzielny wpis. Dzisiaj zapraszam Was na spacer po zamkowym wzgórzu, dziedzińcu i ogrodach. A że jestem inżynierem budownictwa, to do wpisu przemyciłam też trochę informacji o szczegółach budowy i wykończenia zamku. Bez obaw – nie będę przynudzać!

*Edit 2019: obecnie pokaz okinawskich tańców odbywa się w nowym pawilonie znajdującym sie za gównym pawilonem zamku.

Geneza nazwy i słówko o historii zamku Shuri

Shuri (首里) to nazwa dawnej stolicy Królestwa Ryūkyū. Zamek, do którego się wybrałam przez kilkaset lat stanowił siedzibę Królów Ryūkyū, a przy okazji siedzibę władz administracyjnych królestwa. Pełnił tę rolę przez prawie 500 lat – od początków XIV wieku, kiedy postał, aż do końcówki XVII (dokładnie do 1789 roku), kiedy podbita przez Japończyków Okinawa stała się jedną z prefektur Japonii. Podobnie jak inne zamki, które odwiedziłam w Japonii, także Shurijō kilkukrotnie ulegał pożarom. Po raz ostatni miało to miejsce podczas Bitwy o Okinawę, pod koniec II Wojny Światowej – w 1945 roku. To, co można oglądać obecnie, to rekonstrukcja, którą rozpoczęto w 1972 roku i niedawno skończono.

Zamek Shuri i ogrody

Do zamku Shuri dotarłam jakby od tyłu – przyszłam przez park od stacji kolejki jednotorowej Monorail (stacja Shuri) spacerując wzdłuż murów zamku. Tak naprawdę dopiero na sam koniec trafiłam do głównej i niezwykle pięknej bramy Shureimon (守礼門 – pamiętacie znak kanji na bramę, 門, czytany „mon”? pojawia się i w tej nazwie), która znajduje się dokładnie po drugiej stronie zamkowego wzgórza.

Ale co się odwlecze, to nie uciecze. Zdążyłam zobaczyć i tę bramę i niezwykły monument, i kolejne, wewnętrzne bramy; obeszłam zamkowe ogrody, z dwóch punktów widokowych podziwiałam panoramę miasta, by wreszcie zwiedzić ukryty za drewnianą bramą Hoshinmon, główny, bogato zdobiony budynek zamku – Seiden oraz towarzyszące mu po dwóch stronach dwa pawilony – Pawilon Północny, Hokuden i Pawilon Południowy Nanden zamykające wewnętrzny plac-dziedziniec Una, w charakterystyczne biało-czerwone pasy. Na początku myślałam, że pasy te mają tylko zadanie ozdobne. Dopiero potem dowiedziałam się, że służyły do zaznaczenia miejsc wedle pozycji i funkcji pełnionych przez urzędników, którzy zasiadali na placu podczas różnego rodzaju uroczystości.

Bryła pawilonu Seiden, kolumny, żywe kolory elewacji, ozdoby w kształcie smoków to ewidentna inspiracja tradycyjnymi chińskimi pałacami, natomiast konstrukcja nośna i wiele detali uzupełniających to już w zasadzie stylistyka japońska. Taka kombinacja to unikalny styl Ryūkyū.

Wnętrze zamku Shuri

Wnętrze zamku, w tym prywatne apartamenty królewskiej rodziny oraz dwie sale audiencyjne z pięknymi tronami jak najbardziej można zwiedzić (ale na bosaka, buty hyc doi reklamówki). Nie mam wielu zdjęć ze środka, bo w wielu salach (zwłaszcza w tych, w których wystawiano cenne przedmioty – ceramikę, naczynia ze złota, srebra i laki, meble pokryte laką) nie można było fotografować, co uszanowałam. Można jednak było robić zdjęcia w salach tronowych, zatem nie omieszkałam tych pomieszczeń uwiecznić – niestety zarówno tron, korona, jak i pieczęcie od kolejnych cesarzów Chin prezentowane w tej sali to repliki.

Pawilon Seiden ma trzy kondygnacje. Pierwsze piętro obejmowało pomieszczenia, w których król przewodniczył posiedzeniom i oficjalnym ceremoniom. Drugie piętro przeznaczone było wyłącznie dla króla, jego rodziny oraz nyokan – dam dworu. Trzecie piętro to w zasadzie niski strych, który zapewniał dobrą wentylację. Wewnętrzna klatka schodowa łącząca kondygnacje, początkowo wąska, ale rozszerzająca się ku górze, to już element definitywnie charakterystyczny dla architektury Ryūkyū. 70 cm poniżej pierwszej kondygnacji znajdują się stare fundamenty zamku, które w ramach zabytku zostawiono podczas powojennej rekonstrukcji – można je oglądać przez przezroczystą podłogę w sali audiencyjnej.

Palenisko do chanoyu

Ciekawe okazało się dla mnie małe pomieszczenie wyłożone matami tatami z kamiennym wgłębieniem do przygotowywania herbaty. Bardzo podobały mi się też maleńkie ogrody na tyłach pawilonów Seiden i Nanden, które można zobaczyć wyłącznie z wnętrza zamku.

Ciekawostki o zamku Shuri

Chociaż nie można było zbyt wiele fotografować, zanotowałam sobie kilka ciekawostek o zamku – o jego historii, o obyczajach, o budowie. Oto one:

• Obecna konstrukcja głównego pawilonu Seiden została wykonana z materiałów stosowanych przy wcześniejszych rekonstrukcjach prowadzonych na początku ery Shōwa (okres panowania cesarza Hirohito: od 25.12.1926 – 7.01.1989 roku).
• W ramach opracowywanie planu rekonstrukcji pawilonu Seiden wykonano model pawilonu w skali 1:10 (długość: 2,875 m, głębokość: 1, 696 m, wysokość 1,423 m), by przewidzieć problemy konstrukcyjne, które mogły wystąpić podczas odbudowy prawdziwego zamku.
• Dwa główne filary podtrzymujące konstrukcję i szkielet Seiden wykonane są z drewna – tak jak to było oryginalnie; reszta została zrekonstruowana z wykorzystaniem zbrojonego betonu, który osłonięto drewnianymi fasadami.

• Mury otaczające zamek maja sumaryczna długość 1,080 kilometra; ich wysokość to 5-6 metrów a grubość to średnio 3 metry; kamienie tworzące mur są idealnie dopasowane (bez zaprawy) – czasami można zobaczyć heksagonalne bloki; to głownie lokalny wapień „koralowy” (tzw. coral limestone) – materiał typowy dla budownictwa Ryūkyū.

• Pomiędzy pierwszą bramą Shureimon i kamienną bramą Kankaimon na uboczu znajduje się jeszcze jedna kamienna brama. To pozostałość po chramie Sonohiyan Utaki,  miejsce, gdzie król Ryūkyū modlił się przed każdą wyprawą w intencji bezpiecznej podróży. Chram zbudował budowniczy Nishito z wyspy Taketomi (archipelag Yaeyama) z lokalnego wapienia z wykorzystaniem unikalnych okinawskich technik. Bramę wpisano na listę Narodowych Skarbów Japonii jeszcze przed II Wojną Światową, w czasie której została mocno zniszczona. Odrestaurowano ją w 1957 roku.

Jak wspomniałam, spacerowałam także po wewnętrznych ogrodach zamku – to m.in. tam oglądałam kwitnące sakury. W dwóch miejscach ogrodów znajdują się punkty widokowe, z których można oglądać panoramę miasta Naha. W jednym z nich (tym skromniejszym i mniej obleganym) postanowiłam zjeść lunch, który ze sobą przywiozłam. To było moje pierwsze sushi na Okinawie. Chociaż nie był to jakiś szczególny zestaw, a zwykłe pudełko z kombini, w tych pięknych okolicznościach smakowało wspaniale.

Zamek Shuri (Shurijō) – jak dojechać