Jak jeść pałeczkami. Instrukcja video, rodzaje pałeczek i ciekawostki. W kontekście postu o japońskiej etykiecie przy stole dostaliśmy sporo pytań o jedzenie pałeczkami. Pytaliście, czy w Japonii koniecznie trzeba się posługiwać, a jeśli tak, to jak jeść pałeczkami? Czy to jest trudna sztuka i jak się jej nauczyć? Kochani, jedzenie pałeczkami jest proste i bardzo szybko się można tego nauczyć. Poniżej fajny krótki tutorial video i kilka ciekawostek, w tym rodzaje pałeczek w różnych krajach Azji.

Jak jeść pałeczkami?

Czy jedzenie pałeczkami jest trudne?

Przyznam szczerze, że nigdy nie myślałam o konieczności posługiwania się pałeczkami w Azji, jako o problemie. Pałeczkami nauczyłam się jeść w wieku 10 lat (nauczyła mnie tego ciocia Iza – dziękuję!) i chętnie się nimi posługuję zarówno w Azji, jak i w Polsce. Bo jedzenie pałeczkami jest nie tylko proste, ale też bardzo wygodne!

Czy moja technika jest poprawna? Japończycy twierdzą, że tak. W Chinach też mnie chwalili. Oczywiście nie powinniśmy brać pochwał Azjatów do końca na serio. Kto podróżował po Azji (zwłaszcza po Japonii) ten wie, że chwalenie gajdzina (obcokrajowca) za sprawne posługiwanie się pałeczkami, to przejaw kurtuazji, a jednocześnie trochę taki folklor. Zabawny, ale po kilku dniach, a już na pewno tygodniach – nieco uciążliwy. Bo te pochwały słyszy się praktycznie przy każdym posiłku.

Abstrahując jednak od kwestii, czy pochwały za jedzenie pałeczkami są uzasadnione i szczere – uczciwie przyznam, że nie czuję się jednak do końca uprawniona, by uczyć jedzenia pałeczkami innych. Dlatego w dalszej części artykułu podrzucam nie nasz filmik, lecz video z kanału  „Nożem, czy widelcem?” z komentarzem samej Krystyny Czubówny. Ale najpierw kilka ciekawostek.

Skąd pochodzi zwyczaj jedzenia pałeczkami

Najstarsze, znalezione w ruinach Yin w pobliżu Anyang  w chińskiej prowincji Henan, pałeczki z brązu do gotowania datowane są na około 1200 rok p.n.e. Natomiast najwcześniejsza znana wzmianka o używaniu pałeczek pochodzi z filozoficznego tekstu Han Feizi napisanego przez Han Fei w III wieku p.n.e. Rozpowszechnienie pałeczek w kulturze chińskiej bywa łączone z wdrażaniem filozofii konfucjańskiej, która kładła nacisk na harmonię rodzinną jako podstawę porządku społecznego. Podobno sam Konfucjusz twierdził, że „noże są dla wojowników, a pałeczki dla uczonych” (więcej na tren temat przeczytasz tutaj). Pałeczki stawały się coraz bardziej powszechne wraz ze wzrostem spożycia ryżu, powoli wypierając inne utensylia do gotowania/jedzenia, jak np. łyżki, ale dopiero za panowania dynastii Ming stały się podstawowymi przyborami.

Używanie pałeczek jako przyborów do gotowania i jedzenia rozpowszechniło się z czasem w całej Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej, ale „kulturowa sfera jedzenia pałeczkami” obejmuje przede wszystkim Chiny, Japonię, Koreę i Wietnam.

Rodzaje pałeczek – pałeczki do jedzenia w Japonii, Chinach i Korei

Pałeczki stosowane w różnych krajach Azji są różne! Na podlinkowanym niżej video będzie można zobaczyć, czym różnią się pałeczki japońskie od chińskich i koreańskich. Ale najważniejsze różnice opisałam także poniżej.

Hashi – pałeczki japońskie

Po japońsku pałeczki nazywane są hashi (箸), chociaż w złożeniach, czyli słowach zawierających ten znak zazwyczaj następuje udźwięcznienie do „bashi”. Na przykład długie pałeczki do gotowania to ryōribashi (料理箸) lub saibashi (菜箸) – jeśli wykorzystuje się je także do serwowania, a metalowe pałeczki do przekładania węgla w palenisku to hibashi (火箸). Jednorazowe pałeczki złączone na końcu („do przełamania”) to waribashi (割 り 箸). Natomiast na wielu papierowych opakowaniach jednorazowych pałeczek możecie zobaczyć napis otemoto (おてもと, お手元 lub 御手元), który trudno jest do końca przetłumaczyć – coś w stylu „pod rękoma”.

Pałeczki stosowane w Japonii są zazwyczaj krótsze i wykonane z bambusa (lakierowanego lub nie), plastiku (np. dziecięce), a w wyjątkowych sytuacjach używa się pałeczek pokrytych warstwą lakieru, laki, zdobionych masą perłową; wykonanych ze szlachetnych gatunków drewna. Te ekskluzywne pałeczki mogą mieć także bardziej wymyślny przekrój – pięciokątny, sześciokątny lub ośmiokątny.

Zobacz zdjęcia, jak wyglądają ryōribashi, saibashi i hibashi.

Kuaizi – pałeczki chińskie

Pałeczki po chińsku to kuàizi (筷子) lub zhù (箸). W drugim przypadku mamy do czynienia ze starym znakiem, który dalej funkcjonuje w japońskim (czytany właśnie hashi) i na Tajwanie (czytany tī), ale w Chinach kontynentalnych używany jeszcze piśmie, ale raczej nie w mowie.

Chińskie pałeczki są dłuższe (ok. 27 cm długości) i grubsze niż te, do których przywykliśmy w Japonii i mają przekrój kwadratowy lub zaaokraglony. Wykonuje się je z bambusa lub innych gatunków drewna lub z melaminy.

Jeotgarak – pałeczki koreańskie

Pałeczki po koreańsku to jeotgarak (젓가락), a zestaw łyżka + pałeczki to sujeo (수저) i w obu wyrazach jeden ze znaków alfabetu hangul też pochodzi od chińskiego 箸.

Koreańskie pałeczki są krótsze od chińskich, ale raczej dłuższe od japońskich (zwłaszcza damskich i dziecięcych) i zazwyczaj są wykonane z metalu. Je się nimi nieco trudniej (są bardziej śliskie niż drewniane i bambusowe), ale i do nich da się przyzwyczaić, zaszcza, że pałeczki są płaskie i często mają ryflowania na brzegu, by łatwiej było trzymać kąsek.

Uważa się, że użycie metalowych pałeczek wyewoluowało z królewskiej praktyki używania srebrnych pałeczek do wykrywania trucizny w jedzeniu. W czasach Goryeo pałeczki były wykonane z brązu; w czasach Joseon – właśnie ze srebra. Obecnie większość koreańskich pałeczek metalowych jest wykonana ze stali nierdzewnej, chociaż dalej wytwarza się na specjalne okazja ekskluzywne – ze srebra i/lub bogato zdobione.

Hashioki – japońskie podstawki pod pałeczki

Pałeczki na ceramicznej podstawce hashioki w kształcie ryby fugu

W Japonii pałeczki często opiera się o specjalne podstawki – hashioki (箸置). Pewnie nie raz widzieliście je na naszych zdjęciach, bo „kolekcjonuję” ceramiczne hashioki w różnych kształtach. Ale podstawki mogą być wykonane także z drewna lub nawet z kamyka o odpowiednim kształcie!

Skoro już znamy rodzaje i nazwy pałeczek nie pozostaje nic innego, jak się nauczyć ich używać. A zatem pałeczki w dłoń i do dzieła! 🥢

P.S. Przy okazji przeczytaj też wspomniany wcześniej artykuł Jak zachowywać się w restauracji w Japonii (etykieta w restauracji), gdzie pisze o kilku zasadach, jak nie należy zachowywać się przy stole, w tym np. jak nie odkładać pałeczek oraz wyjaśniam, dlaczego nie wolno ich wbijać w jedzenie, czy podawać sobie kąsków z pałeczek do pałeczek!

Jak jeść pałeczkami – instrukcja video:

Obejrzyj poniższe video i zobacz jak trzymać pałeczki i generalnie, ak jeść pałeczkami.

Pomoc dla opornych! Poproszę o nóż i widelec!

Jeśli absolutnie nie radzisz sobie z pałeczkami i koniecznie musisz poprosić o nóż i widelec, poniżej znajdziesz zwroty z taką prośbą po japońsku i chińsku. (Jeśli klikniesz na przycisk „play”, dowiesz się, jak dokładnie wymawiać te zwroty.)

• Po japońsku:
  すみません、フォークとナイフをお願いします! (Sumimasen, fōku to naifu o onegai shimasu!) ▶️
• Po chińsku:
  请给我一把刀和一把叉子！ (Qǐng gěi wǒ yī bǎ dāo hé yī bǎ chāzi!) ▶️
  lub prościej: 請給我刀叉！(Qǐng gěi wǒ dāochā!) ▶️
• Po koreańsku: 나이프와 포크 주세요! (Naipeuwa pokeu juseyo!) ▶️

Tu jesteś: Strona główna ⇨ Blog o Japonii, Etykieta japońska, Kuchnie Azji ⇨ Jak jeść pałeczkami. Instrukcja video, rodzaje pałeczek i ciekawostki

Jeśli podoba Ci się ten artykuł, polub nasze profile na Facebooku (Byłem tu. Tony Halik. & O Japonii), obserwuj nasz kanał YouTube: O Japonii oraz  – będziemy mieć energię, by tworzyć kolejne treści! Dodatkowo zyskasz dostęp do audio- i e-booków w serwisie BookBeat!